Wat is HCM?

HCM is de meest voorkomende hartaandoening bij katten. De letters HCM staan voor hypertrofische cardiomyopathie. Dat wil zeggen dat de hartspierwand verdikt is en de hartspier ziek is. Meestal is er ook sprake van een vergrote linker boezem en er is een dynamische vernauwing van de lichaamsslagader (aorta).

Niet iedere verdikking van de hartspierwand is HCM. Andere mogelijke ziektes zijn onder andere shock, uitdroging, hoge bloeddruk (hypertensie), snel werkende schildklier (hyperthyreoidie), afwijkingen aan de kleppen (aortastenose, mitralisklep dysplasie) of een tumor of ontsteking (beiden zeldzaam). Uw dierenarts zal andere oorzaken van een verdikte hartspierwand moeten uitsluiten voordat de diagnose HCM gesteld wordt.

HCM bij de kat. Links een normaal hart, rechts een hart met verdikte hartwanden.
Duidelijk is het verschil in de ruimte van de hartkamers.

Waardoor wordt HCM veroorzaakt?

De precieze oorzaak van zowel aangeboren als op oudere leeftijd verkregen HCM is niet bekend. Er wordt in de literatuur beschreven dat een afwijkende anatomie van de linkerkamer, en daardoor afwijkende positie van de papillairspieren, ervoor zorgt dat de hartkleppen verkeerde bewegingen maken. Daardoor wordt de uitstroomopening naar de lichaamsslagader (aorta) vernauwd. Daarom moet het hart harder zijn best doen om het bloed rond te pompen en wordt de hartspier in verloop van de tijd dikker. De dikkere hartspier kan moeilijker ontspannen en de holte in het hart wordt kleiner, waardoor er per hartslag minder bloed rondgepompt wordt. Als compensatie gaat het hart sneller kloppen, waardoor de hartspierwand nog meer overbelast wordt. Uiteindelijk kan het hart het niet meer aan, kan de linkerboezem vergroot worden, kunnen de kleppen gaan lekken en treedt er vocht uit naar de longen. In de vergrote linkerboezem kunnen bloedstolsels ontstaan (trombose), die vervolgens elders in het lichaam kunnen vastlopen.

Bij welke rassen en leeftijden komt HCM voor?

Het komt bij bepaalde rassen vaker voor dan bij andere, bijvoorbeeld bij de Pers, Main Coon en Ragdoll. Maar het komt ook regelmatig voor bij huiskatten. Het komt iets meer voor bij katers dan bij poezen. Meestal zien we HCM bij katten van middelbare en hogere leeftijd, maar helaas komt het ook voor bij jongere dieren.

De betere fokkers laten hun dieren onderzoeken voor dat zij er mee gaan fokken. Dit kan door middel van een hartecho. Als bekend is dat een dier genetisch belast is met deze ziekte zou het dier uitgesloten moeten worden van de fok, ook al is het dier op dit moment zelf (nog) niet ziek.

Wat zijn de symptomen van een kat met HCM?

Katten met HCM hebben in eerste instantie geen klachten. Vaak wordt het per toeval gevonden. Tijdens het vaccinatieconsult kan er bijvoorbeeld een hartruis of galopritme worden waargenomen. Pas op het moment dat het hart in de problemen komt, krijgt het dier klachten. Uw kat wordt dan kortademig en slomer. Soms springt de kat moeilijker, wil minder eten en vermagert. Later wordt de kat steeds benauwder. Ook kan uw kat acuut verlamd zijn met één of beide achterpoten als gevolg van trombose. Uw kat kan zelfs acuut dood gaan als gevolg van hartfalen.

Hoe wordt HCM gediagnosticeerd?

Een eerste aanwijzing voor een hartprobleem is er als er bij het klinisch onderzoek een hartruis of galopritme wordt gehoord door de dierenarts. Maar ook als er geen hartruis gehoord wordt, kan er sprake zijn van HCM. Uw kat kan een versnelde of een pendelende ademhaling vertonen door longoedeem of vrij vocht in de borstholte. Als de kat verlamd is door trombose, voelen de pootjes koud aan, heeft de kat veel pijn en is de pols (die voelt de dierenarts bij de slagader in de lies!) zwak of zelfs afwezig.

Als de kat benauwd is, is het belangrijk dat er röntgenfoto's van de borstholte gemaakt worden. Om het hart goed te kunnen onderzoeken, is een echo de meest aangewezen diagnostiek. Zonder hartecho kan er geen HCM gediagnosticeerd worden. Als er een verdikking van de hartspierwand wordt gevonden, is het belangrijk om andere ziektes uit te sluiten. Uw dierenarts zal de bloeddruk van uw kat meten en bloedonderzoek doen naar de schildklierfunctie. Soms maakt uw dierenarts ook een hartfilmpje om een eventuele ritmestoornis op te sporen.

Betekent een hartruis altijd dat de kat HCM heeft?

Nee! Een hartruis kan vele oorzaken hebben, van koorts en stress tot een schildklierprobleem of verhoogde bloeddruk. Maar uw kat kan ook een hartprobleem hebben zoals HCM. Zelfs als uw kat niet ziek is, gewoon rent en speelt, kan er een hartprobleem aanwezig zijn. Ook het narcoserisico van een kat met een hartruis kan behoorlijk verhoogd zijn. Het is dus altijd te adviseren een hartecho te laten maken als er een hartruis gehoord wordt. Aan de buitenkant kun je de ernst niet zien en moet je het nooit onderschatten.  Andersom geredeneerd is het onverstandig een kat met een hartruis zomaar hartmedicijnen te geven. Want misschien heeft de kat helemaal geen hartprobleem en heeft de hartruis geen betekenis of een andere oorzaak.

Wat is de behandeling van een kat met HCM?

Als uw kat erg benauwd is, zal uw dierenarts de kat zuurstof geven. Stress vermijden en rust is ook erg belangrijk. Daarnaast zal uw kat medicijnen (furosemide) krijgen om het vocht in de longen af te drijven. Als er sprake is van vrij vocht, is het verstandig dat de borstholte wordt aangeprikt (thoraxpunctie). Als er in een paar minuten bijvoorbeeld 200 ml vocht uit de borstholte wordt gehaald, geeft dit meteen een verlichting voor de kat.

Als uw kat stabieler is, zal uw dierenarts medicijnen (meestal bèta blokkers: atenolol) voorschrijven om de hartspier beter te laten ontspannen en de hartslag te laten dalen. Wanneer de linker boezem heel groot is en er sprake is van longoedeemvorming, zal uw dierenarts in een aantal gevallen ook een ACE-remmer voorschrijven. 

Als er een groot risico is op het ontstaan van trombose, worden soms ook wel eens anti-stollingsmiddelen (aspirine) toegediend. Wanneer er ook sprake is van een ritmestoornis, zal uw kat misschien andere medicijnen voorgeschreven krijgen.

Als er sprake is van een onderliggende oorzaak van de verdikking van de hartspierwand, is het van belang deze ziekte te behandelen, bijvoorbeeld met schildklierremmers of bloeddrukverlagers.

Kan ik HCM bij mijn kat voorkomen?

Nee, HCM kan niemand voorkomen. Het ontwikkelt zich wel of niet, u kunt daar niets aan doen. Vroeger was er wel eens sprake van een tekort aan taurine in de voeding, maar tegenwoordig wordt er taurine toegevoegd aan alle kattenvoeders, dus speelt dit geen rol meer.

Wat wel van belang is, is de diagnose in een vroeg stadium te stellen. Als uw dierenarts het vermoeden heeft van een hartaandoening en/of een hartruis hoort, is het sterk aan te bevelen in ieder geval een echo van het hart te laten maken.

Het enige wat gedaan kan worden om deze ziekte te bestrijden is een dier te kiezen met gezonde ouders. Zoals gezegd laten goede fokkers van gevoelige rassen hun dieren testen d.m.v. een DNA test. Laat u goed informeren voor de aanschaf van uw kat.

Wat zijn de vooruitzichten van een kat met HCM?

Het is helaas moeilijk te voorspellen hoe lang een kat met HCM kan leven. Het is afhankelijk van wanneer de diagnose gesteld wordt: in een vroeg stadium, of in het eindstadium. Als er sprake is van trombose van de achterpoten, is de prognose ongunstiger dan wanneer dit niet het geval is.

U moet zich wel realiseren dat de kat dagelijks medicijnen moet slikken. Vaak kunnen katten nog jaren een heel goed leven hebben met medicijnen. De medicijnen zorgen ervoor dat de ontwikkeling van het hartfalen zoveel mogelijk wordt vertraagd, maar soms kan het helaas al binnen een paar weken of maanden slecht aflopen.

BewarenBewarenBewaren