Wat zijn anaalklieren?

Anaalklieren zijn twee kleine zakjes die in de sluitspier van de anus liggen. De term anaalklieren is feitelijk onjuist, beter is te spreken van anaalzakken. De inhoud van de zakjes bestaat uit een sterk ruikende vloeistof of pasta. De zakjes liggen ten opzichte van de anus “op 4 en op 8 uur” en hebben elk via een smalle buisje een uitgang in de anus. Bij de voorouders van de hond had deze vloeistof uit de anaalzakjes een functie bij de territorium afbakening.

Normaal gesproken wordt de inhoud van de anaalzakjes regelmatig geleegd door passerende ontlasting. Ook bij acute paniek willen honden de anaalklierinhoud nog wel eens laten gaan. Een geur die niet te missen is!

Overvulde en/of ontstoken anaalklieren

Anaalklieren kunnen overvuld raken indien ze niet regelmatig automatisch geleegd worden. Materiaal dat zich in de buisjes ophoopt kan indrogen waardoor de anaalzakken helemaal niet meer geleegd kunnen worden. Diarree en/of te zachte ontlasting is een belangrijke oorzaak van overvulde anaalklieren. Door te slappe ontlasting komt er te weinig druk op de anaalzakken waardoor deze niet meer geleegd worden.

Indien de anaalzakjes scheuren komt de inhoud in het omliggende weefsel terecht met een ontsteking tot gevolgd. We spreken dan van een anaalklierontsteking. De ontsteking zoekt de gemakkelijkste weg naar buiten. Dat is zichtbaar door een bult onder de anus. Deze bult kan zelfs open springen waardoor er pus en anaalzakinhoud vlak onder de anus naar buiten komt.

Symptomen en diagnostiek van anaalklierproblemen

• Overvulde anaalklieren veroorzaken jeuk aan de anus van de hond. Dit uit zich in het zogenaamde sleetje rijden en/of likken en bijten aan de anus.
• Bij een doorgebroken anaalklierontsteking is zogezegd een open wondje onder de anus te zien (en te ruiken!).
• Overvulde anaalzakken zijn gemakkelijk te diagnosticeren door rectale palpatie. De geoefende eigenaar zal van buitenaf ook al overvulde anaalzakken kunnen voelen.

Behandeling van overvulde en ontstoken anaalklieren

Sommige honden hebben slechts een enkele keer last van overvulde anaalklieren. De overvulde anaalzakken kunnen dan met de hand leeggeknepen worden. Bij ontstoken anaalklieren zal de dierenarts in ieder geval antibiotica meegeven (kuur afmaken!). In geval van een anaalklierabces zal het abces, al dan niet onder narcose, gespoeld moeten worden.

Wat als de anaalklierproblemen regelmatig terugkeren?

Wanneer de anaalklierproblemen regelmatig terugkeren is dat erg vervelend voor de hond. De anaalzakken spoelen kan dan de oplossing zijn. Met een dunne canule wordt dan de overvulde anaalzak met een reinigende vloeistof schoongespoeld. De anaalzakinhoud kan daarna weer gemakkelijker de afvoerende buisjes passeren. Na het spoelen wordt vaak nog een antibioticazalf in de anaalzak achtergelaten.

Het is belangrijk om een eventuele achterliggende oorzaak van overvulling op te sporen en te behandelen. Heeft een hond te slappe ontlasting, dan is het belangrijk om een kwalitatief goed en vezelrijk voer te gaan geven. Zoals gezegd is stevige ontlasting een belangrijke voorwaarde voor een juiste leging van de anaalzakken.

In het uiterste geval is kan het verstandig zijn om de anaalklieren operatief te laten verwijderen zodat de hond definitief van de problemen af is. Deze operatie is echter niet zonder risico's. Indien de sluitspier beschadigd raakt, kan dit leiden tot incontinentie oftewel het niet meer op kunnen houden van de ontlasting. Deze operatie is dus echt pas een optie wanneer alle andere behandelingen niet tot het gewenste resultaat hebben geleid.

Kan ik wat doen om anaalklierproblemen te voorkomen? 

Preventief kan een vezelrijke voeding bijdragen aan het "gezond" houden van de anaalklieren. Door de vezels wordt de ontlasting wat harder en neemt bij het ontlasten dan de vloeistof uit de anaalklieren makkelijker mee naar buiten.

Het is overigens niet aan te raden om thuis preventief de anaalzakken leeg te knijpen, omdat juist door dit leegknijpen de productie van het anaalklier-secretum gestimuleerd kan worden. Zo kan een rustige anaalzak geïrriteerd en ontstoken raken, waardoor u juist problemen in de hand werkt.